Choć to głównie smartfony, tablety, komputery i telewizory Smart TV służą nam dziś do konsumpcji (i powielania) treści objętych prawami autorskimi, to żadne z tych urządzeń nie jest objęte opłatą reprograficzną. Ministerstwo Kultury chce to zmienić, robiąc równocześnie porządek w przepisach.
Opłata reprograficzna? A cóż to takiego?
Opłata reprograficzna, zwana też kompensacyjną, to taki sięgający lat 60. XX wieku pomysł na to, jak wynagrodzić artystom straty ponoszone w wyniku legalnego kopiowania ich utworów na dozwolony użytek prywatny. Polega na tym, że do ceny urządzeń i nośników, pozwalających na powielanie treści objętych prawami autorskimi, doliczana jest pewna kwota, przekazywana później podmiotom artystycznym (takim jak ZPAV czy ZAiKS).
W Polsce historia opłaty reprograficznej sięga roku 2003 i na dobrą sprawę kierujące nią zasady niewiele się od tego czasu zmieniły. Stąd chociażby nadal obejmuje kasety VHS czy faksy, a omija smartfony czy laptopy, które faktycznie są wykorzystywane do powielania treści objętych prawem autorskim. Od dłuższego czasu trwają dyskusje na temat aktualizacji przepisów, ale krytycy wskazują na ryzyko podniesienia cen elektroniki użytkowej. Ministerstwo Kultury przygotowało swoje rozwiązanie.
Propozycja Ministerstwa Kultury – opłata reprograficzna na nowo
Jak brzmi propozycja? Po pierwsze: zrobiono porządek. Dotychczasowa lista, zawierająca 65 typów urządzeń i nośników objętych opłatą, skurczyła się do 19 pozycji. Z części starych, nieaktualnych kategorii po prostu zrezygnowano, a pojawiło się kilka nowych. To między innymi smartfony, tablety, komputery i telewizory Smart TV.
Dla nowych kategorii ustalono stałą wartość opłaty, wynoszącą 1% od ceny sprzedaży. Jeśli zaś chodzi o pozostałe, to dokonano ponownej weryfikacji i według nowej rozpiski w żadnym przypadku wysokość opłaty nie przekracza 2% (aktualnie sięga 3%). Równocześnie, czytelnie zaznaczono, jaka część uzyskanych w ten sposób pieniędzy jest związana z audio, wideo i reprografią.
Czy przez to smartfony podrożeją?
Co ważne, nowelizacja rozporządzenia zakłada, że opłata będzie uiszczana bezpośrednio przez producentów lub importerów urządzeń. Szacuje się, że wprowadzenie nowych przepisów pozwoli każdego roku zwiększyć wpływy dla artystów o 150-200 milionów złotych – tak przynajmniej podaje Ministerstwo Kultury.
Przedstawiciele resortu przekonują też, że tak niski procent nie powinien realnie wpłynąć na cenę końcową dla konsumentów, a jeśli już, to w sposób marginalny. Jak nietrudno obliczyć, w przypadku smartfona za 2000 złotych daje to dwie dychy. I choć raczej nie ma się co nastawiać na to, że producent dobrodusznie weźmie to na siebie, to ostatecznie kilkadziesiąt złotych przy zakupach za parę tysięcy da się jakoś przełknąć. Wcześniej sugerowano podwyżki nawet o 10%.
Nie chodzi tylko o smartfony
Poza smartfonami dodatkową opłatą w wysokości 1% objęte mają zostać też inne urządzenia i nośniki. Tak przedstawia się zaproponowana tabela:
| Urządzenie / nośnik | Wysokość opłaty (% od ceny sprzedaży) | Część „Audio” | Część „Wideo” | Część „Reprografia” |
|---|---|---|---|---|
| Telefon komórkowy | 1 | 1/3 | 1/3 | 1/3 |
| Tablet | 1 | 10% | 70% | 20% |
| Komputer stacjonarny lub laptop | 1 | 1/3 | 1/3 | 1/3 |
| Telewizor z pamięcią lub funkcją nagrywania | 1 | 20% | 80% | 0% |
| Dekoder TV z pamięcią lub funkcją nagrywania | 1 | 30% | 70% | 0% |
| Odtwarzacz audio z pamięcią lub funkcją nagrywania | 1 | 100% | 0% | 0% |
| Odtwarzacz A/V z pamięcią lub funkcją nagrywania | 1 | 20% | 80% | 0% |
| Przenośna nagrywarka A/V na CD/DVD/Blu-ray | 1 | 50% | 50% | 0% |
| Dysk HDD lub SSD | 1 | 1/3 | 1/3 | 1/3 |
| Karta pamięci lub pendrive | 1 | 1/3 | 1/3 | 1/3 |
| Płyta CD | 2 | 80% | 20% | 0% |
| Płyta DVD lub Blu-ray | 2 | 20% | 80% | 0% |
| Kopiarka / ksero | 2 | 0% | 0% | 100% |
| Skaner | 2 | 0% | 0% | 100% |
| Drukarka | 1,5 | 0% | 0% | 100% |
| Urządzenie wielofunkcyjne | 2 | 0% | 0% | 100% |
| Wielkoformatowe urządzenie wielofunkcyjne lub drukarka lub skaner | 1 (nie więcej niż 100 złotych) | 0% | 0% | 100% |
| Papier A3/A4 | 0,75 | 0% | 0% | 100% |
| Magnetofon lub magnetowid | 0,01 | 50% | 50% | 0% |
Teraz propozycja trafiła do konsultacji społecznych. Po nich nastąpi czas na podjęcie decyzji o tym, co dalej.
